Net als zovelen volg ook ik de discussies en meningsvorming omtrent de leerachterstanden. Zo is er een grote groep leerkrachten, directeuren en onderwijsadviseurs die spreekt over het ontstaan van leerachterstanden en is er een grote groep van diezelfde mensen die spreekt over de onzin van leerachterstanden en spreekt over een nieuwe beginsituatie. Dan is er ook nog een groep die of vindt dat er leerachterstanden zijn maar dat niet zo willen benoemen of vindt dat de leerachterstanden tijdelijk zijn en het daarom leervertraging noemen. Argument om niet te spreken over leerachterstand is meestal het “ten opzichte van” wat? Tegenstanders vinden dat kinderen zich ontwikkelen naar hun mogelijkheden en daarom geen leerachterstand kunnen oplopen. Kinderen hebben in deze periode heel veel andere dingen geleerd, lees ik. Als we spreken van leerachterstanden, gaan ze zich er ook naar gedragen, hoor ik. Maar hoe we er ook naar kijken met z’n allen, er zijn wel degelijk leerachterstanden ontstaan bij heel veel kinderen! En ik kan ook nog aangeven ten opzichte van wie of van wat.
- T.o.v. andere leerlingen in diezelfde klas, die toevallig in een meer leerrijke situatie zaten thuis (wel een eigen laptop, wel ouders die voldoende ondersteuning konden bieden, wel de discipline en/of concentratie hadden om te leren, enz.);
- T.o.v. het onderwijssysteem dat geen rekening houdt met grote verschillen in de groep;
- T.o.v. de leerdoelen die we halen door met methoden te werken die zijn gekoppeld aan jaarklassen;
- T.o.v. de Cito-toetsen die elk half jaar de leerlingen toetst op het al dan niet behalen van de Cito-normen behorende bij het toetsniveau.
Natuurlijk is het fijn dat kinderen zich verder hebben kunnen ontwikkelen thuis en andere dingen hebben geleerd dan alleen de cognitieve vakken. Feit blijft dat er grotere verschillen zijn ontstaan in de (cognitieve) ontwikkeling van leerlingen die niet altijd zo maar overbrugbaar zijn. Hoe groot die groep leerlingen is, weten we niet dus laten we vooral niet gaan generaliseren. Maar waar ik wel benieuwd naar ben, is wat de groep leerkrachten, directeuren en deskundigen die spreekt van “een nieuwe beginsituatie” gaat adviseren en doen, als dadelijk de M-toetsen na de voorjaarsvakantie worden afgenomen en er blijkt dat er grote verschillen zijn. Dan spreek ik als leerkracht van groep 7 van een nieuwe beginsituatie, maar dan we één waarbij een groot deel van de klas op niveau scoort (M7), een deel beter scoort (E7) en een aanzienlijk deel veel lager scoort (E5-M6). Een nieuwe beginsituatie, maar dan?
Ga er maar aan staan. Laten we aandacht hebben voor de leerlingen, hoe groot die groep dan ook is, die de leerachterstand / -vertraging heeft opgelopen en deze groep zo goed als mogelijk helpen. Maar vooral ook voor die leerkracht die zijn onderwijs moet gaan inrichten op basis van zijn nieuwe beginsituatie.
Alfons Flik,
9 februari 2021.