Tijdens mijn werkzame periode als onderwijsadviseur van het HCO, ben ik in de gelegenheid geweest om kennis te maken met het werk van verschillende onderwijswetenschappers zoals Marzano, Fullan en Hattie. Met de laatste twee heb ik zelfs het voorrecht gehad om in gesprek te gaan.
Het gesprek dat ik met Michael Fullan voerde was in Seattle tijdens een studiereis over New Pedagogies for Deep Learning (NPDL). Kort samengevat was de strekking van het gesprek en de studiereis, dat leerlingen tot dieper leren komen aan de hand van een aantal 21e eeuwse vaardigheden (de 6 C’s voor insiders van NPDL). Door deze in te zetten binnen onderzoekend en ontwerpend leren in uitdagende leeromgevingen komen leerlingen en leraren tot dieper leren. Fullan pleitte daarbij voor het veranderen van het volledige onderwijssysteem zoals wij dat nu inzetten.
John Hattie daarentegen heeft meta-onderzoek gedaan naar de effecten op de prestaties van leerlingen binnen de huidige onderwijssystemen en deze omgezet in effectgroottes. Daarin gaat hij uit van gebruikte en onderzochte strategieën om tot “surface learning” te komen, oppervlakkig leren in de betekenis van kennis opdoen. Tijdens een van zijn bezoeken aan Nederland heb ik hem de vraag gesteld hoe zich dat verhoudt ten opzichte van de visie van Fullan. Het antwoord dat ik daarop kreeg, was in eerste instantie wat onbevredigend voor me. Hij zei namelijk dat “surface learning” de basis is voor “deep learning”. Maar hoe meer ik er later over nadacht, hoe meer ik geneigd ben om deze visie te omarmen.
Zonder voldoende basiskennis, kan een leerling zich niet dieper ontwikkelen. Zonder voldoende kennis van de werking van een motor, kan een monteur zich niet verder ontwikkelen tot excellent monteur die voor alle problemen een oplossing heeft. Leerlingen hebben eerst een goede basis van kennis en vaardigheden nodig, om tot dieper leren te komen. Ik denk dat het tijd wordt dat we de zgn. 21e eeuwse vaardigheden (alsof we die vaardigheden in de 20e eeuw nog niet kenden) niet gaan zien als aparte vaardigheden die de leerlingen moeten leren, maar deze vooral gaan inzetten binnen ons huidige onderwijssysteem om de opgedane kennis verder te verdiepen.
Laat leerlingen vanuit nieuwe kennis creatief nadenken over toepassingsmogelijkheden, geef ze de gelegenheid om samen te werken vanuit vooraf gezamenlijk vastgestelde succescriteria. Geef leerlingen voldoende kennis mee zodat zij zelf informatie kunnen vergaren over een onderwerp, de betrouwbaarheid daarvan kunnen beoordelen en deze informatie kunnen gebruiken om problemen op te lossen. Met andere woorden, zie de 21e eeuws vaardigheden niet als op zich zelf staande vaardigheden, maar ontwikkel deze binnen het huidige systeem waardoor ze direct betekenisvol zijn en er toe doen.